Zelfs de vrijheid kent zijn donkere kanten // Een recensie over de tentoonstelling “Vrijheid” // Emma van den Hof // MR18A
Het is achttien april 2019. Ik sta samen met mijn mediaredactie-klas voor Museum de Fundatie in Zwolle. Dat enorme gebouw, met pilaren en een énorm ei op de bovenkant. Ik kijk naar boven om dat ei te bekijken. Het schittert in de zon. Dit gebouw, straalt grootsheid en voor mijn gevoel zelfs een beetje macht uit. En in dit prachtig maar vreemd gevormde museum, vindt de tentoonstelling “vrijheid” plaats. Misschien kan ik na deze tentoonstelling het woord vrijheid beter beschrijven. Want wat is vrijheid nou eigenlijk? Iedereen heeft er een andere definitie van. Ik formuleer het als: “Jezelf zijn en kunnen doen wat je wil zonder dat dit enig nadeel heeft.” We lopen naar binnen, en de kaartjes voor leerlingen tot en met de achttien jaar zijn gratis. Waaronder ik dus. Boven die leeftijdsgrens betaal je als volwassene €14,-. Met een studenten- of CJP pas kom je als student boven de negentien jaar ook binnen voor €6,-. Museum de Fundatie is iedere dag van de week open (met uitzondering van maandag) van 11:00 tot 17:00.
Zodra ik in het museum binnen kom, stap ik een eindeloos gangenstelsel in. De gangen zijn lang, uitgestrekt en wit. Op die witte muren zie ik vaak het woord Vrijheid staan. Soms is er een opening die leidt naar een nieuwe ruimte met andere kunstwerken, van bijvoorbeeld Hans Eijkelboom die zijn gezin in beeld brengt, of Ria van Eyk, die door middel van het weven van verschillende kleuren een dagboek heeft gemaakt wat een hele muur bedekt. En Armando. De maker van het schilderij waar mijn oog op valt. Het kunstwerk waar mijn oog op valt heet Fahne. En Fahne betekent “vlag” in het Nederlands. Het doet me denken aan expressionisme. Zonder echte uitleg weet ik precies wat de kunstenaar over zou willen brengen. Gevoelens.
Ik krijg een gek gevoel zodra ik voor het grote doek sta. En dat kan ik niet helemaal plaatsen. Het is zeker geen fijn gevoel. Ik begrijp minutenlang niet waarom dit schilderij Fahne heet. Dus ik kijk beter. Verschillende perspectieven. Want wat ik zie in het werk is een lopend persoon. Iemand die een enorm zwaar gevoel met zich mee draagt. Verdriet, woede. Misschien zelfs angst.
Na enkele minuten snap ik het eindelijk, en ik zíe het. De vlag. Een zwarte. En die zou ik niet gelijk linken aan de vrijheid. Om meer antwoorden te krijgen lees ik het bordje dat naast het kunstwerk aan de muur hangt.
“Zware, expressieve schilderijen van kale, bijna feitelijke objecten zoals een toren, een wiel of zoals hier, een vlag. Tekens van collectieve trauma’s zijn het, die voortkomen uit Armando’s fascinatie voor beladen onderwerpen als oorlog, vernietiging en geschiedenis. Zijn schilderijen symbolen voor gebeurtenissen en gevoelens die iedereen wil vergeten. Maar dat lukt niet. Daarvoor zitten deze thema’s te diep in het wezen van de mens verankerd.”
Die laatste zin zet me aan het denken. Ik geloof ook wel dat dit ook echt zo is. Je kan dan wel in vrijheid leven, maar als je eerder iets hebt meegemaakt wat misschien wel het tegenovergestelde is, blijft dit je voor lange tijden achtervolgen. Zo zie je maar, zelfs de vrijheid kent zijn donkere kanten.
Deze tentoonstelling is te zien tot en met 12 mei 2019 aan de Blijmarkt 20.
Bronnen: Schuingedrukte quote: Tekst naast het schilderij >>> Tijden, kosten en periode: Website van De Fundatie